Bir önceki yazımızda koltuk seçiminde dikkat edilmesi gereken önemli konulara değinmiştik. Ölçü, şekil, renk ve malzeme gibi seçimimizi etkileyen birçok faktörü nasıl değerlendireceğimiz ve seçimimizi iç mekanımıza en uygun şekilde nasıl gerçekleştireceğimizi öğrendik. Ancak, koltuk seçimimizi yaparken, koltuk modellerini daha detaylı bilmek daha bilinçli seçimler yapmak açısından çok önemlidir.
Bu yazımızda işin en derinine inerek bir koltuğun yapısını ve bu yapının farklı kabuklar ile çevrelendiğinde nasıl modeller ortaya çıkıyor ve bu modellerin isimleri nereden geliyor onu öğreneceğiz.
Koltuk Modelleri
Chesterfield
Son dönemde yeniden popülerlik kazanmaya başlayan Chester olarak ta bilinen bu koltukların en belirgin özelliği kapitone dikişleridir. 18. Yüzyılda İngiltere’nin 4. Chesterfield kontunun özel isteği üzerine, oturduğunda hem rahat hissedeceği hem de takım elbisesinin buruşmayacağı bir ergonomide tasarlanmış ilk Chesterfield koltuk tasarlanmış ve üretilmiştir.
Chesterfield koltuklar, yüzyıllar içerisinde asaletin ve sembolü sofistike bir tasarımdır. 1800’lerden beri var olan, en eski koltuk modellerinden olan Chesterfield koltukların kıvrımlı kolları ve eşit ölçülerdeki sırt ve oturma bölgeleri ile diğerler koltuklardan kolaylıkla ayırt edebilirsiniz.
Cabriole
Oturanı adeta kucaklayan kıvrımlarla tasalanmış Cabriole koltuklar balede klasik bir kol pozu olan birinci pozisyonu andırmaktadır. 18. Yüzyılda ünlenen bu koltuklar İngiltere kraliçesi Anne, Fransız kral 15. Louis gibi önemli kişilerin döneminde meşhur olmuştur.
Sırt bölgesi ve kol yükseklikleri eşit olan Cabriole koltukların bir diğer belirgin özelliklerinden biri ise üst kısmı dışa, alt kısmı ise içe doğru kıvrımlı olan S biçimli bacaklarıdır. Sırt bölgesinde ekstra minderi olmayan bu koltuklarda süreklilik gösteren ahşap iskelet belirgindir ve kıvrımlardan oluşmaktadır.
2005 yılında Tom Cruise, eski eşi Katie Holmes’a olan aşkını ilk kez ekranlarda Oprah’nın cabriole deri koltuğunun üzerinde zıplayarak halka duyurmuştu.
Camelback (Deve Hörgücü)
18. yüzyılda İngiliz dekorasyonuna yön veren mobilya tasarımcısı Thomas Chippendale’ın ortaya çıkardığı Camelback koltuklar, sırt bölgesi deve hörgücü gibi kıvrımlı olduğu için bu şekilde adlandırılmıştır. İçe doğru kıvrılmış daire ya da dikdörtgen kesitli kolları, kumaş kaplamaları, görünür ayakları ve sırt minderlerinin olmayışı belirgin özelliklerindendir.
Eski Camelback koltukların bir bölümünde, sırf bölgesinin yükseldiği noktadaki çerçeveye ait, yüksek işlemeler görmek mümkündür. Bazı Camelback koltuklarda ise boyutun büyümesi ile birlikte çift hörgüç uygulanabilmektedir.
Lawson
English Rolled Arm modeli ile Lawson koltukları ayıran en belirgin özellik, Lawson koltuklarda sırt minderinin koltuk çerçevesine sabit olmayışıdır. Koltuğa ismini veren ünlü finansçı Thomas Lawson için ilk kez 20. Yüzyılın başında tasarlanan bu koltuk, Viktoryan stilin özelliklerini taşıyan ancak minimal çizgileri ile daha sade, konforlu ve modern bir yapıya sahiptir. Geleneksel ve modern çizgi içerisinde bir çok farklı tarzdaki iç mekana uyum sağlayabilen Lawson tarzı koltuklar, genel yapısı itibariyle geometrik olarak gözükse de bu tabirin çok ötesinde bir tasarıma sahiptir.
Orijinal Lawson koltuklar, oturma minderlerinin derinliğinde yüksekliğe sahip sırt bölgesine sahiptir. Aynı boyutlarda 3’er sabit sırt ve 3’er oturma minderine sahip bu koltuklarda, koltuk kolları sırt bölgesine göre daha alçak bir yapıda tasarlanmıştır. Bu sayede şekerleme yapmak için çok uygundur. Yataklı versiyonları ile de karşılaşabildiğimiz koltuklar arasındadır. Tuzluk stili, kıvrımlı koltuk ayakları düz tercih edilerek, etekli yapısı iptal edilerek ve kıvrımlı kolları daha köşeli tarzda tasarlanarak Lawson tarzı koltuklar daha modern bir hale gelebilir.
Tuxedo
Önemli iç mimarlardan Billy Baldwin ile ün kazanan Tuxedo tarzı koltuklar ismini, New York’ta burjuva bölgesinde bulunan Tuxedo Park’ından almıştır. Tuxedo Parkı, aynı zamanda Tuxedo tarzı erkek takım elbisesinin de doğduğu yer olarak bilinmektedir. Ancak bilinenin aksine ilk Tuxedo takım elbisesi İngiltere Krallığı, Wales prensi 7. Edward için tasarlanmıştır. 1920’lerde modernliğin sembolü olan bu koltuklar, Chesterfield koltuklara yapısal olarak benzeyen ancak adeta bir dikdörtgeni andıran geometrik çizgileri ile kendini gösteren bir tasarıma sahiptir.
Minimal ve modern çizgileri ile öne çıkan Tuxedo tarzı koltukların en belirgin özellikleri kol yükseklikleri ile sırt bölgelerinin yüksekliğinin eşit olması ve kullanıcıyı tam anlamıyla kapsar şekilde tasarlanmasıdır. Klasik koltukların modern bir çizgide sunulduğu bu tarz koltuklar hem klasik hem de modern iç mekanlara kolaylıkla adapte olabilir.
English Rolled Arm
Sırt bölgesine göre oldukça alçak ve kıvrımlı kollarından, kabartılmış oturma bölgesi minderleri tanıdığımız, English Rolled Arm koltuklar neredeyse her tarzda iç mekana oldukça kolay uyum sağlayabilmeleri ile sıkça tercih edilen koltuk modellerindendir. Oturma minderlerinin aksine, sabit ve daha sıkı olan sırt bölgesi, ortalama 105 cm derinliği ile oldukça konforlu koltuk seçeneklerinden biridir. Oturma bölgesinin, kısa kolçakları kapsayan T biçimli minderleri, kısa ve bir tuzluğu andıran kıvrımlı ayaları da bu koltukların belirleyici özelliklerindendir.
İngilizlerin country tarzı salonlarının vazgeçilmez mobilyalarındandır. Bridewater tarzı koltuklara benzeyen English Rolled Arm koltukları kısa kollarından ve sıkı koltuk döşemelerinden ayırt edebilirsiniz.
Friends dizisindeki Central Perk kafede sıkça karşılaştığımız turuncu tonlarındaki koltuk aslında English Rolled Arm tarzı bir koltuktur.
Knole
17 yüzyılda koltuklar yerine geniş ölçekli banklar üretilmekteydi. Knole tarzı koltuklar ilk olarak 1610 – 1620 yılları arasında Sackville ailesi tarafından alınan, 12. Yüzyılda inşa edilen ve bir zamanlar 8. Henry’nin sahip olduğu tarihi bir İngiliz evi için tasarlanmıştır. Düz çizgileri ile kendini gösteren, yüksek sırtı ve ayarlanabilir eğimli kolları ile cereyandan koruyan bir sistemi vardır. Sırt ve kol başlarında bulunan topuzlara geçirilen genellikle püskül bitişli dekoratif ipler ile sırt bölgesinin eğimli kolçakları taşıdığı hissi yaratılmaktadır.
Günümüzde popülerliğini kaybetmiş ve zor bulunan mobilyalar arasına giren Knole koltuklar, modern kumaşlar ile tasarlanarak, birçok farklı iç mekan tarzına eşsiz bir hava katabilmektedir.
Bridgewater
Lawson ve English Rolled Arm koltuklar ile sıklıkla karıştırılan Bridgewater koltuklatrı en iyi tanımlayan doğal, zarif ve konforlu olma özellikleridir. Günümüzde sıklıkla karşılaştığımız bu sade koltukların sırt bölgeleri ortaya kavisli, köşelerde yüksek bir yapıdadır ve sırt minderleri yeriye kavisli ve kapitone tasarlanmıştır.
Bridgewater koltuklarının kolları sırt bölgesine göre alçaktadır. İngiliz stilinden miras kalan etekli yapısı koltuk ayaklarını saklamakta ve koltuğun kapalı bir sistem olarak algılanmasını sağlamaktadır.
Modüler
Modernizmin sembolü olan modüler koltuklar, isminden de anlaşılabileceği gibi birbirine denk yapılarda, birçok farklı parçadan oluşan koltuklardır. Bu koltuklar özellikle iç mekanda değişiklikten hoşlanan ya da sık sık taşınan kişiler için çok uygun bir koltuk seçimidir. Farklı modülleri bir araya getirerek farklı büyüklüklerde ve modelde koltuk oluşturmak kullanıcının seçimine ve yerleştirmesine bağlı olarak değişebilmektedir.
Köşe, orta, uzanma ve puf gibi farklı parçalardan oluşan bu koltukların farklı modüllerini bir araya getirerek istediğiniz genişlikte ve modelde koltuk oluşturmak mümkündür. L ve U tipi koltuklarda sıkça tercih edilen sistemlerdir.
Modüler koltuklar ilk olarak 1950’lerde Mid-Century Modern akımına uygun olarak ünlenmiş olsa da kökleri Viktoryan döneme dayanmaktadır. Viktoryan dönemde modüler koltuk sistemi ilkel olarak iki ya da daha fazla koltuğun bir araya getirilerek daha büyük koltukların oluşturulması olarak uygulanmaktaydı.
Chaise Lounge
Chaise Lounge koltuklar, uzun sandalye anlamına gelen chaise kelimesi ile adlandırılmıştır. Günümüzde birçok farklı tarz ve stilde karşımıza çıkan bu uzanma koltukları hala popülerliğini sürdürmektedir. Dikkatli bakıldığında yarım bir koltuğu anımsatan Chaise lounge, tek kişilik bir uzanma koltuğudur. Boru şeklinde destek yastığı özellikle klasik tarzda olan uzanma koltuklarında sıkça tercih edilir.
Modern tasarlanmış uzanma koltuklar, psikolog kliniklerinde, hastalara rahat bir oturma sağlamak için sıkça tercih edilmektedir.
Josephine
Uzanma koltuklarının, Viktoryan stili uygulanmış tiplerine verilen isimdir. Romantik bir tasarıma sahip bu uzanma koltuklarında, tuzluk şeklinde kıvrımlı ahşap ayaklar, ayakları kapayan püskül etek, kıvrımlı yapıdaki kapitone zımbalı sırt kısmı, püskül detaylı boru yastığı ve kıvrımlı tek kolçağı ile klasik iç mekanların özellikle de modern yatak odası dekorasyonunun vazgeçilmez bir parçasıdır.
Daybed
Daybed, kısaca uzanma koltuklarının kolsuz versiyonlarıdır. Gündüzleri koltuk, geceleri ise yatak olarak kullanılabilen çift özellikli bu koltuklar genel olarak kapitone deri kullanılarak tasarlanmıştır.
Sırf ve kol bölgeleri olmayan, minimal Daybed koltuklarda, deri kordonla sabitlenen bir adet boru yastık tercih edilmektedir. Genellikle metal ve ayrı dört parçadan oluşan silindir şeklinde ayaklar koltuğu taşımaktadır. Yer konusunda sıkıntı yaşayan ve sıklıkla misafir ağırlayan kullanıcılar için uygun ve pratik bir seçimdir.
Futon
Futon koltuklar da Daybed gibi çift özellikli koltuklar arasındadır. Hem oturma hem de yatma fonksiyonlarını kullanabiliceğiniz Futon koltukları Daybed koltuklardan ayıran en belirgin özellikleri sırt ve koltuk sınırlarını belirleyen, kol görevi gören eğimli parçalarının olmasıdır.
Sırf bölgesi ve kol parçaları yatırılarak yatağa dönüştürülebilen Futon koltuklar, çek-yat koltukların üretiminden bu yana daha az üretilmektedir. Genellikle modern bir görünüme sahip Futon koltuklarda, deri ve tek zımbalı oturma ve sırt minderleri bulunmaktadır. Minimal ve genellikle modern çizgide ayakları olan, minderleri birbirine sabitlenmiş bu koltuklarda sembolik bir yastık tercih edilmemektedir.
Settee (Loveseat)
Halk arasında ikili koltuk olarak bilinen Settee (Love Seats) herhangi bir mobilya mağazasında klasik bir koltuk takımında rastlayabileceğiniz bir koltuk modelidir. Maksimum iki kişilik kullanıma uygun bu koltuklar, küçük iç mekanlar için ilk tercih edilen koltuk modelidir. Farklı tarz ve modellerde bulabileceğiniz ikili koltuklar, her iç mekana uyum sağlayabilir.
Recliner
Recliner yani eğimli hale getirilebilen koltuklar, koltuk mekanizmalarının teknoloji ile buluştuğu yıllarda oldukça popülerlik kazanmış koltuklardandır. Genellikle berjer olarak ta adlandırılan tekli koltuklarda uygulanan, koltuğun bir düğme ya da kol yardımı ile yatırılarak uzanma koltuğu haline getirildiği sistemlerdir. Bu sistemin ikili ya da üçlü koltuklarda kullanıldığı modellerini üretimi devam etmese de vintage olarak bulmak mümkündür.
Genellikle deri kaplamalı, mekanizmayı saklamak için kapalı bir sisteme sahip bu koltuklarda zımba detaylarına sıkça rastlanmaktadır. Günümüzde en çok AVM’lerde masaj koltuğu olarak karşımıza çıkmaktadır.
Track Arm
Lawson tarzı koltuklara çok benzeyen Track Arm koltuklarının en belirgin ve ayırıcı özelliği Lawson tarzı koltukların aksine daha düz ve net hatlara sahip oluşudur. Minimal ve şık bir tasarıma sahip olan Track Arm koltuklar için Lawson stilinden daha sade ancak Tuxedo stiline göre daha klasik tanımı uygun olur. Sofistike tarzları ile farklı ölçü ve malzemelerle üretildiğinde klasikten moderne uzanan birçok farklı tarzda iç mekana uyum sağlayabilir.
Markiz
Markiz koltuklar, bank şeklinde, geniş ve alçak koltuklardır. Sırt kısmı olmayan bu koltuklarda pufun aksine alçak kıvrımlı kollar bulunur. Markiz koltuklar, tek kişi için geniş, iki kişi için dar bir ölçüde tasarlanmaktadır. Klasikten moderne birçok farklı tarzda üretilen bu koltuklar, genelde yatak ucuna ya da makyaj masasının önüne yerleştirilerek kullanılır.
Günümüzde daha modern tasarlanmış bank tarzı markiz koltuklar ise modern yemek masası takımları içinde karşımıza çıkmaktadır. Markiz koltukları banklardan ayıran en önemli özellikleri kolçaklarının olması ve sabit, kumaşla kaplı oturma minderlerinin olmasıdır.
Divan
Divan Türk kültüründe izlerine sıkça rastladığımız bir koltuk modeli, daha doğru bir tabirle oturma elemanı da denilebilir. Sırt ve kol bölgeleri olmayan ancak Daybed tarzı koltukların aksine duvara yaslanmış hatta sabitlenmiş şekilde kullanılan bir oturma elemanıdır.
Divanlar, genellikle oturma minderlerinin altı dolu sistemlerdir. Belirli bir ölçüleri yoktur, bu nedenle özellikle köşe olmak üzere her türlü iç mekana uygulanabilir. Hem oturma hem de yatma eylemlerinin gerçekleştirilebileceği çift fonksiyonlu sistemlerdir. Eski türk evlerinde ve günümüzde köy evlerinde sıklıkla karşılaşabileceğimiz sistemlerdir.
Koltuk Tarzları
French Provincial (Fransız)
Modası hiçbir zaman geçmeyen Fransız tarzı koltuklar günümüzde iddialı kumaşlar, çarpıcı renklerle modern mekanlara ayak uyduruyor. Genellikle 6-8 bacaklı ve Setee tarzı (ikili koltuk) bulunan bu koltuklarda oyma detaylı ahşap strüktür içinde oturma ve sırt minderleri yekpare ve sabittir. Koltuk kollarında minderli parça detayı ile kendini belli eden bu koltuklarda sırt çerçevesi camelback koltuklar gibi kavislidir. Kırlentlerle tamamlanan bu koltuklar yüzyılların zarafetini taşımaktadır.
Endüstriyel
Her endüstriyel mobilya ve aksesuarda olduğu gibi koltuklarda da endüstriyel tarzı en çok belli eden ahşap ve metalin bir arada kullanılmasıdır. Konforun ön planda olduğu endüstriyel tarzdaki koltuklarda sistem olduğu gibi gözler önüne serilmektedir. Modern koltuklara göre daha küçük formlarda olan bu koltuklarda düz çizgiler ve temiz detaylar ön plandadır. Metalin bükülmesi ile oluşan kıvrımları da olduğu gibi kabul eden sistemler malzemelerin doğal yapısını korumayı ve oluşumları gizlememeyi hedeflemektedir.
Endüstriyel tarz koltuklar, özellikle renk tezatlıklarının olduğu iç mekanlara kendi yapılarında bulunan ahşap ve metal malzemelerinin tezatlığı ile uyum sağlar. Sadece renk değil, aydınlık-karanlık, sıcak-soğuk malzeme tezatlıklarının kullanıldığı iç mekanlara kuşkusuz en iyi uyumu endüstriyel tarzda koltuklar sağlayacaktır.
İskandinav
İskandinav tarzı iç mekanları az çok tanıyoruz. İskandinav tarzı koltuklarda da modern ve şıklığın bir arada olduğu, düz çizgilerin hâkimiyet sürdüğü, dairesel geçişlerin olduğu bir yapı söz konusu. Kendi başına bir sanat eseri olan İskandinav tarzı koltuklarda kalite ön planda tutulmaktadır.
Doğallığın kendini gösterdiği İskandinav tarzı koltuklarda özellikle koltuk bacakları kullanılan ahşabın doğal renginde ve yapısında bırakılmakta ve hiçbir zaman saklanmamaktadır. İskandinav tarzı iç mekanların özelliği olan açık renk duvar ve ahşap zemin malzemeleri ile İskandinav tarzı koltuklar adeta parlayacaktır.
Mid-Century Modern
Özellikle 1930 – 1965 yılları arasında en çok tercih edilen bu koltuklar temiz ve düz çizgileri, dikdörtgen formu, minimal yapıda sırt ve oturma minderleri ile retro stili olan kısa ve ahşap ayaklı bu koltuklar geometrik yapıları ile ön plandadır. Bu koltukların bir baka ayırıcı özelliği ise deri veya tüvit gibi maskülen kumaşlarla kaplanmasıdır.
Zarifliğin ve fonksiyonun dengede olduğu bu tarz koltuklarda, doğal ve açık renkler tercih edilmektedir. 2007 – 2015 yılları arasında yayınlanan 1960’larda New York’ta geçen Mad Men dizisindeki estetik algısına tam anlamıyla uyan bir koltuk stilidir.
Retro
1950’lerde gelişmeye aşlayan modern koltuklar 1960’larda daha çok renklenmeye ve eğlenceli olmaya başladı. Farklı dokular, renkler ve desenler mobilyalarda ön plana çıktı. Retro tarzı koltuklar da mobilyaların modern çizgilerle yeniden tasarlandığı bu döneme ait.
Çizgilerin, daha doğrusu kıvrımların büyüdüğü, modernleştiği, ahşap koltuk ayaklarının tuzluk formundan çıkıp daha sade formlarda karşımıza çıktığı ve artık eteklerin ya da püsküllerin ardına saklanmadığı koltuklar Retro tarzı ile can buldu. Kontrast renklerin cesurca kullanıldığı kumaşlar Retro koltuklarda kendini göstermektedir.
Modern - Çağdaş
Minimal çizgilerinin yanında havalı ve rahat tarzları ile fark yaratan modern koltuklarda sadelik ana ögedir. Kıvrımların oldukça az kullanıldığı bu koltuk stilinde kübik bir yapı söz konusudur. Minderlerde düz çizgilerin göze çarptığı ve metal malzemenin tüm parlaklığıyla ön plana çıktığı koltuklar tam anlamıyla modern stili yansıtır. Yeni üretim sistemleri kullanılarak üretilmiş modern koltuklarda detaylar net ve temizdir.
Doğal tonların kullanıldığı, gereksiz hiçbir detayın olmadığı ve sadeliğin ve fonksiyonun ön planda tutulduğu iç mekanlarda rahatlığın sembolü olarak yer alırlar.
Dış Mekan
Dış mekan koltukları, hava şartlarına uyum sağlamaları ve kolay yıpranmamaları için belirli malzemeler kullanılarak tasarlanmakta ve üretilmektedir. Genellikle kapalı ve hafif sistemde olan dış mekan koltuklarının minderleri daima çıkarılabilir özelliktedir. Bu koltukların minderleri, suya ve solmaya dayanıklı özellikteki kumaşlardan yapılan fermuarlı kılıflar içerisinde tasarlandıkları için temizliği kolaydır. Plastik ve hasır örme sistemleri ile tasarlanan dış mekan koltukları farklı renk ve model seçenekleri, doğal görünümleri ve hortumla yıkanarak temizlenebilir özellikte oluşları ile bahçe düzenlemede sıkça tercih edilmektedir.
Wabi - Sabi (Japon)
Her şeyin en mükemmelinin, son modelinin tercih edildiği günümüz dünyasının tam tersine eskiye, yıpranmışa ve zamana yenik düşmüşe değer veren wabi sabi felsefesi ile üretilen mobilyaları tanımak oldukça kolay. Mükemmel olmayandaki mükemmelliği keşfeden bu Japon prensibi sadeliği ve basitliği savunuyor. Alçakgönüllülüğü kucaklayan bu tasarım prensibinde çizikler, lekeler ve sıyrıklar olduğu gibi en doğal haliyle kabul görüyor.
Belli bir renk skalasına ya da biçme ait olmayan wabi-sabi prensibinde tasarlanmış koltuklar mobilya tarihine saygı duyan, hem ihtiyacımız olanı hem de sahip olduğumuzu bir arada bize sunmaktadır. Soyulmuş boya, parçalanmış deri ya da lekeli ahşap malzeme ile tasarlanmış bir koltuk ile karşılaştığınızda wabi-sabi felsefesine bir göz atıyorsunuz demektir.
Konut ya da ticari iç mekanlarınızdaki en önemli seçimlerden biri olan koltuk seçiminizde, en uygun olanı seçmek artık çok daha kolay. Beğendiğiniz ve hissettiğiniz tarzı en iyi kalitede tasarlatmak ve üretmek için her zaman size yardımcı olmaktan mutluluk duyarız.
